Stary dworzec kolejowy w Katowicach
 nr rej. A/1218/75 z 18 grudnia 1975[1][2]
| |
.jpg) Gmach starego dworca kolejowego (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Dworcowa 2−10 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny |
modernizm historyczny |
| Ukończenie budowy |
1859[3] |
| Ważniejsze przebudowy |
lata 60. XX wieku (partia środkowa) |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′26,38″N 19°01′25,45″E/50,257328 19,023736
| |
Stary dworzec kolejowy w Katowicach – budynek dworca kolejowego w Katowicach wybudowany został w latach 50. XIX w. (oddany pierwotnie w 1859[4]) przy ulicy Dworcowej. Był kilkukrotnie przebudowywany (zwłaszcza na początku XX wieku w latach 1906–1908 i w latach 20.)[5]. Przez dziesięciolecia był najważniejszym obiektem kolejowym Górnego Śląska. Po II wojnie światowej okazał się za mały i podjęto decyzję o budowie nowego dworca, który został oddany do użytku w 1972. Obecnie właścicielem budynku jest spółka należąca do katowickiej grupy Maksimum.
Kompleks zabudowań dawnego dworca tworzą bryły hal dworcowych oraz gmachy towarzyszące, w tym dawnych budynków biurowych, mieszkalnych, restauracji i poczekalni. Kompleks wzniesiono w 1906[6] w stylu modernizmu historycznego. Pierwotnie neoklasycystyczna część środkowa miała jedno piętro i dwa ryzality boczne o dwóch piętrach. Po 1925 część środkową nadbudowano o następne dwa piętra, a nieco później nadbudowano także ryzality boczne nadając całej części środkowej cechy stylu modernistycznego[5]. Całość usytuowana jest w obrębie ulic: Dworcowej, świętego Jana (dawna 15 Grudnia), Andrzeja Mielęckiego oraz linii torów kolejowych[1].
W dwudziestoleciu międzywojennym część dworca zajmował Sąd Okręgowy[7].
Dworzec przestał być użytkowany zgodnie ze swoim przeznaczeniem od 1972[8]. Kompleks został wpisany do rejestru zabytków dnia 18 grudnia 1975 (nr rej.: A/1218/75)[1].
W październiku 2007 dworzec za 45,45 mln zł został sprzedany należącej do Marka Koźmińskiego spółce Eurostar Real Estate, która planowała go odbudować jako „obiekt wielofunkcyjny”[9][10], jednak w 2015 został zlicytowany przez komornika za długi spółki. Nabywca w październiku 2016 rozpoczął remont obiektu[11]. Inna część dworca należy do Holdingu Liwa, który nie przedstawił żadnych planów odbudowy i remontu[12].
Filatelistyka
[edytuj | edytuj kod]Poczta Polska wyemitowała 28 lutego 1978 r. znaczek pocztowy przedstawiający Stary dworzec kolejowy w Katowicach o nominale 50 gr, w serii Koleje polskie. Autorem projektu znaczka był Stefan Małecki. Znaczek wydrukowano techniką rotograwiury, na papierze kredowanym, w nakładzie 6.630.000 szt. Pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-05-25]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2011-05-25].
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007–2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-05-25]. (pol.).
- ↑ Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013, s. 18. ISBN 978-83-63780-00-5. (pol.).
- ↑ a b Joanna Bałazy; Jerzy Illg; Anna Łoza-Dzidowska (2000). Górny Śląsk: skarby kultury. Videograf II. s. 102. „Pierwsza linia: Wrocław-Mysłowice została przeprowadzona przez Katowice w 1846 roku, ale pierwszy duży dworzec wybudowano tutaj w roku 1859... Pierwszy duży dworzec katowicki, podobnie jak większe dworce linii warszawsko-wiedeńskiej, zbudowano w oparciu o wzorce neoklasycystyczne. (...) W latach 1906–1908 dworzec został gruntownie przebudowany w stylu modernizmu.”.
- ↑ Właściciel starego dworca chce w nim urządzić kasyno (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-05-25].
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 60. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ R. Piech: Historia starego dworca kolejowego w Katowicach. TransInfo.pl, 2007-10-01. [dostęp 2017-08-16].
- ↑ Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Po co właścicielowi zabytek? Bo kupił i nie ma pieniędzy na remont albo siedzi w więzieniu.
- ↑ Justyna Przybytek, Rozpoczął się remont starego dworca w Katowicach ZDJĘCIA, „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 2017-01-16].
- ↑ Mój Reporter: Dlaczego stary dworzec w Katowicach to ruina? [online], www.dziennikzachodni.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Marek Jedziniak: Koleje polskie. www.kzp.pl. [dostęp 2018-06-03]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013, s. 18–20. ISBN 978-83-63780-00-5. (pol.).
- Katowice – Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 17.
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 36. ISBN 83-85831-35-5.
- Historia starego dworca kolejowego w Katowicach (pol.) www.inforail.pl [dostęp 2011-05-25]
| czynne |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| zlikwidowane |
|
